Nachtzicht & nachtzichtapparatuur
Het kunnen zien in de nacht biedt een groot voordeel tijdens diverse situaties. Of je nu dieren wil spotten, ’s nachts aan het navigeren bent of je in een noodsituatie bevindt, het is goed te begrijpen hoe jouw eigen nachtzicht werkt, hoe je jouw nachtzicht kunt verbeteren en wat voor nachtzichtapparatuur tegenwoordig beschikbaar is.
Wat is nachtzicht en hoe werkt je nachtzicht eigenlijk?
Nachtzicht is je vermogen om in het donker (ook wel bekend als: low light conditions / verminderd zicht) te kunnen zien. In onze ogen bevinden zicht zogenaamde kegeltjes en staafjes. Kegeltjes zijn goed in het zien van kleuren en werken het beste als er veel licht is. Staafjes zijn beter in het zien bij weinig zicht.
Wanneer het dus donkerder wordt, worden de kegeltjes minder actief en beginnen de staafjes harder te werken. Je pupillen worden ook groter. De staafjes hebben een speciaal stofje in zich, dat gevoelig is voor licht. Als er licht op deze staafjes valt, begint dat stofje te reageren. Deze reactie zorgt ervoor dat je ogen een signaal naar je hersenen sturen. Die signalen worden in je hersenen verwerkt tot een beeld. Het kost zeker 10 tot 15 minuten (soms nog langer) voordat je ogen zich volledig aanpassen aan het donker, maar daarna kan je dus veel beter in het donker zien.
Nu je weet hoe jouw nachtzicht globaal werkt, volgen hier een aantal tips om je nachtzicht te verbeteren en te optimaliseren.
1. Minimaliseer lichtblootstelling
Voordat je de duisternis ingaat, minimaliseer je blootstelling aan fel licht, vooral blauw licht van schermen, zoals van je smartphone. Dit kan het aanpassingsproces versnellen. Let er ook op dat andere personen je nachtzicht aanpassing niet ‘verpesten’ en zorg er dus voor dat iedereen in jouw omgeving geen licht gebruikt.
2. Geef je ogen tijd
Geef je ogen 10 tot 15 minuten om zich aan te passen aan het donker voordat je begint met bewegen of observeren. Vermijd alle het licht tijdens deze aanpassingsperiode. Bij blootstelling aan licht, begint dit proces opnieuw.
3. Rode filtertechniek
Rood licht heeft minder invloed op je nachtzicht. Gebruik een zaklamp met een rood filter om te navigeren in het donker zonder je aanpassingsproces te verstoren. Wil je “heimelijk” optreden, onthoud dan dat “rood licht ook licht is” en dus ook kan worden gezien.
4. Gebruik natuurlijk licht
Maak gebruik van maanlicht en overige restlicht om je omgeving waar te nemen. Vermijd echter felle lichtbronnen zoals je smartphone, zaklampen zonder filter, koplampen van auto’s, omdat die je aanpassing kunnen verstoren.
5. Voeding rijk aan vitamine A
Voedingsmiddelen zoals wortelen, zoete aardappelen en spinazie kunnen je algemene gezichtsvermogen en nachtzicht verbeteren, blijkt uit onderzoek.
6. Oefen regelmatig
Oefening baart kunst. Ga je een keer ’s nachts een wandeling maken en probeer zo weinig mogelijk of helemaal geen licht te gebruiken. Je kan dan bovenstaande in de praktijk brengen en je zult zien hoeveel je nog kunt waarnemen als je ogen eenmaal zijn aangepast aan het donker.
Nachtzichtapparatuur
Er zijn verschillende soorten nachtzichtapparatuur, de meest voorkomend zie je hieronder.
Restlicht-/helderheidsversterkers
Helderheidsversterkers (HV’s) verzamelen het restlicht, versterken het en zetten het om in een helderder beeld. Ze zijn effectief in situaties met weinig omgevingslicht, zoals bij een bewolkte nacht. Als er helemaal geen restlicht is, dan wordt het dus ook lastig om nog iets te kunnen zien.
Momenteel zijn er in totaal vier generaties HV’s. Inmiddels wordt binnen Defensie (nationaal & internationaal) voornamelijk generatie 3 & 4 gebruikt. Deze laatste zijn bijvoorbeeld ook veel minder gevoelig voor fel licht en zullen een dus niet verblinden. Dat is natuurlijk cruciaal als bijvoorbeeld piloot die “tactisch” zonder licht vliegt.
Generatie 3 & 4 zijn, in principe, dus ook niet te verkrijgen als burger. Dan zijn tweede generatie nachtkijker een prima keuze. Zeker digitale camera’s zijn tegenwoordig relatief goedkoop te verkrijgen en sommige camera’s zijn zelfs bij dag én nacht te gebruiken.
Warmtebeeldcamera’s
Warmtebeeld camera’s detecteren de infrarode warmtestraling die objecten uitstralen. Ze zijn vooral handig omdat ze niet afhankelijk zijn van omgevingslicht. Je kunt deze dus ook gebruiken als er geen restlicht is. Warmtebeeldcamera’s kunnen lichaamswarmte van levende wezens detecteren. Op onderstaande foto zie je rechts een warmtebeeld camera beeld en links een HV beeld.
Infrarood kijkers
Deze apparaten zenden zelf een onzichtbare infrarode lichtstraal uit, die wordt gereflecteerd door objecten. De nachtzichtapparatuur vangt vervolgens de gereflecteerde stralen op en zet ze om in een zichtbaar beeld.
Digitale Nachtkijkers
Deze apparaten vangen licht op met een speciale sensor en zetten het om in een digitaal beeld op een scherm. Ze bieden vaak extra functies zoals zoom en opnamecapaciteit. Bekende merken, die beschikbaar zijn voor burgers (dus niet zijnde overheid) zijn ATN, Pulsar en Dipol. Dit zijn wel de topwerken. Digitale nachtkijkers zijn zoals gezegd relatief goedkoop en kwalitatief worden deze steeds beter.
Monoculair vs. Binoculair vs. QuadEye Night Vision
Er bestaan verschillende typen nachtkijkers.
Een monoculaire nachtkijker (mono) heeft één oculair (kijker) waar je doorheen kijkt met één oog. Dit lijkt op een telescoop of verrekijker. Monoculaire apparaten zijn vaak draagbaar, licht van gewicht en compact, waardoor ze handig zijn om mee te nemen en snel te gebruiken. Ze worden meestal met één hand vastgehouden en kunnen met het andere oog open worden gebruikt om situational awareness te behouden.
Binoculaire nachtkijkers (bino’s) hebben twee oculairs (kijkers), waardoor je met beide ogen kunt kijken, vergelijkbaar met een verrekijker of een paar gewone ogen. Bino’s bieden meestal een diepere perceptie van diepte en een breder gezichtsveld, waardoor je dus een betere diepte-inschatting kan maken. Ze zijn soms groter en zwaarder dan monoculaire apparaten, wat de draagbaarheid en het gebruiksgemak soms kan beperken.
Bovenstaande zijn over het algemeen de meest voorkomende types nachtzichtkijkers. Voor speciale eenheden zijn er ook de zogenaamde QuadEye Night Vision Goggles (NVG’s), ook wel bekend als ‘panoramic’ NVG’s). Deze apparaten wegen soms nog minder dan 1 kilo, hebben en gezichtsveld van ruim 100 graden en zijn hiermee met name geschikt voor speciale operaties.
Het concept is dat elk oog dus twee oculairs (kijker), dit beeld wordt samengevoegd tot 1 panoramisch beeld en zorgt dus voor een veel breder gezichtsveld. Hierdoor kan men dus veel beter waarnemen wat zorgt voor een nog hogere situational awareness.
